علی محمدی ایروانلو ، معاون سیاسی امنیتی فرمانداری ویژه خوی

مردم سالاری و آثار حاصل از آن در کشور تابعی از رکن جمهوریت نظام سیاسی است لیکن با گذشت بیش از ۳۷ سال از انقلاب اسلامی هنوز نهادهای دمکراتیک اعم از احزاب ،تشکلها ،پارلمان و … در کشور با چالش هایی روبرو هستند هنوز با مشکل تدوین و اجرای قانون و سیستم انتخاباتی کار آمد مواجه هستیم ،احزاب سیاسی اصولی که چرخ دنده دمکراسی هستند تشکیل نشده اند ،جایگاه تعیین کنندگی نهادهای مدنی بر قدرت سیاسی تبیین و تعریف نشده است و…

پرواضح است یکی از مصادیق چالش های آثار دمکراسی در کشور شوراهای شهر هستند که در فقدان ساختارهای انتخاباتی دمکراتیک هنوز با گذشت چهار دوره از عمر فعالیت آنها در کشور با بحران های راهبردی اعم از برنامه ریزی ،کار جمعی ، پروسه انتخاب شهردار و تصمیم سازی در حوزه مدیریت شهری رو برو هستند.

استیضاح های سریالی و برکناری شهرداران خصوصا در سال آخر عمر شوراها در بسیاری از شهرهای استان آذربایجان غربی که خود هزینه های کالبدی در روند مدیریت شهری را بوجود آورده خود نمونه ای از این گونه مشکلات فراروی تثبیت دمکراسی و نهادهای برخاسته از آن هستند اما سوال این است که مشکل در کجاست و چه باید کرد در این خصوص برخی از صاحب نظران سیاسی عواملی چون ساخت قدرت ،میراث پدرسالاری و چندپارگی اجتماعی و فرهنگی را ازمهمترین موانع فراروی روند مردم سالاری در کشور دانسته اند لیکن بنده معتقدم هرچند این گونه عوامل در فرایند گذار به دموکراسی مهمترند ولی پاشنه آشیل جامعه ما ضعف فرهنگ سیاسی دمکراتیک است موضوعی که نیل به آن مستلزم دهها سال فرایند زمانی است باید دانست فرهنگ دمکراتیک یک شبه به کمال نمی رسد و نباید انتظار داشت در جامعه ما در سی سال و اندی این نوع از بلوغ فرهنگی جایگاه خود را در بستر جامعه پیدا نماید. در امریکا و کشورهای اروپای شمالی آزادی ،حق رای ،حکومت قانون،رشد ساختارهای انتخاباتی (مثل احزاب) و کار آمدی پارلمان و نهادهای مدنی بعد از سیر تحولات تاریخی و اجتماعی (بیش از دو قرن ) به تدریج رشد کرده اند و تابعی از یک فرایند برنامه ریزی شده نبوده اند احزاب دولتی بتدریج و با اکراه حق موجودیت مخالفان و رقابت آزادانه آنها را به رسمیت شناختند بطوریکه در این راستا تقریبا همه زمامداران دموکراسی های جوان از جان آدامز و توماس جفرسون در آمریکا تا ایندیرا گاندی در هند در اواسط قرن بیستم دست به سرکوب مخالفان خود زدند اما آثار تحولات اجتماعی و فرهنگی گذشته و چالش های پروسه رهیافت دموکراسی در این جوامع به تدریج فرهنگ سیاسی مردم سالارانه را نهادینه کرده که اثرات خود را در ساخت قدرت و تقویت الزامات ساختاری دمکراسی چیزی که امروز شاهد آن هستیم نشان داد .

لذا به نظر می رسد باید صبور بود و منتظر ماند تا پروسه تغییرات اجتماعی در تقویت فرهنگ سیاسی مردم سالارانه روند طبیعی خود را طی کند. چیزی که هم اکنون شاهد رشد آرام و آهسته آن در کشور هستیم و نمونه آن را در کنش رفتار انتخاباتی مردم در تهران طی انتخابات دهمین دور مجلس شورای اسلامی شاهد بودیم پرواضح است نیل به فرهنگ سیاسی مردم سالارانه خود بخود رویکرد حاکمان ومردم عادی را به سمت و سوی تشکیل و تقویت نهادهای مردمی در بستر ساختارهای الزامی آن مهیا خواهد ساخت.